You are currently viewing Plan daltoński a ocenianie kształtujące

Plan daltoński a ocenianie kształtujące

Jak plan daltoński koresponduje z ocenianiem kształtującym?

Ocenianie kształtujące i plan daltoński to dwie strategie pedagogiczne, które mają na celu zwiększenie zaangażowania uczniów i efektywności nauczania. Choć obie mają wspólne korzenie w postaci edukacji humanistycznej, istnieją pomiędzy nimi też różnice. Myślę, że ich istnienie nie tylko nie przeszkadza w ich równoległym wykorzystaniu, ale może też dać nauczycielowi, jeszcze więcej efektywności w pracy.

Zacznijmy od próby nazwania obu strategii. Nie staram się podawać ci definicji, a raczej dzielę się moim spojrzeniem, jak ja to rozumiem, bo OK znam bardzo pobieżnie i nawet nie próbuję wypowiadac się w tym obszarze jako ekspert.  

Ocenianie kształtujące, w przeciwieństwie do oceniania podsumowującego, skupia się na procesie nauki, a nie końcowym wyniku. Jego celem jest wspomaganie uczniów, by stali się odpowiedzialnymi autorami procesu swojego uczenia się i dostarczanie bieżących informacji zwrotnych, które pomagają im poprawić swoje umiejętności i zrozumienie. Kluczowym elementem wydaje się być interakcja nauczyciel-uczeń, gdzie nauczyciel pełni rolę przewodnika w procesie nauki. Nie ma tam zależności znanej z typowej szkoły, która czasem jako dorośli nazywamy relacją przełożony/podwładny.

Plan daltoński opiera się na idei samodzielnej pracy ucznia. Przyjmuje się tu założenie, że uczniowie najlepiej uczą się poprzez samodzielne badanie tematu i odkrywanie na własną rękę. Aby jednak rozwijać się do życia społecznego, trenujemy też współpracę na różnych poziomach.  Nauczyciel pełni tu raczej rolę mentora lub coacha, a nie bezpośredniego przekaziciela wiedzy. Plan daltoński opiera się z na trzech filarach: wolności, współpracy i odpowiedzialności.

Podobieństwem pomiędzy obiema strategiami jest aktywne zaangażowanie ucznia w proces jego rozwoju. Zarówno w ocenianiu kształtującym, jak i planie daltońskim, uczeń nie jest biernym odbiorcą wiedzy, ale aktywnym uczestnikiem procesu edukacyjnego.

Gdybyśmy chcieli szukać różnic, to możemy je znaleźć porównując rolę nauczyciela i interakcji nauczyciel-uczeń. W ocenianiu kształtującym nauczyciel jest aktywnie zaangażowany w proces nauczania, stale monitoruje postępy ucznia i dostarcza mu bieżących informacji zwrotnych. W planie daltońskim rola nauczyciela jest mniej bezpośrednia; jest on raczej mentorem, który pomaga uczniowi w samodzielnym odkrywaniu wiedzy. Jak widzisz, nie są to jednak różnice krytyczne a w wielu przypadkach modyfikacji metody, może ich w ogóle nie być. 

Obie strategie mają swoje zalety i mogą być skuteczne w odpowiednich warunkach. Wybór pomiędzy nimi powinien zależeć od indywidualnych potrzeb uczniów, celów nauczania i możliwości danego środowiska edukacyjnego. W obu podejściach odchodzi się od oceniania porównawczego za pomoca cyfr czy innych miar (symbole, procenty, punkty etc). Celem głównym jest rozwój ucznia i praca nad dochodzeniem do mistrzostwa we własnym tempie, wykorzystując talenty. 

Formuła moich listów jest zbyt ograniczona aby w pełni odpowiedzieć na pytanie, które często pojawia się podczas spotkań z nauczycielami a dotyczy właśnie synergii OK i planu daltońskiego. Mamy kontakty z nauczycielami stosującymi OK i możemy wyciągnąć wniosek, że ci z nich, którzy z OK pomogli swoim uczniom w ich rozwoju, dołączając plan daltoński mogą tylko sobie i uczniom pomóc. I w druga stronę, jeśli nauczyciel korzysta z planu daltońskiego, ocenianie kształtujące może mu pomóc w odejściu od tradycyjnych ocen, które bardzo przeszkadzają w realizacji filozofii daltońskiej.

Chyba najlepszym podsumowaniem, będzie fragment korespondencji, jaką przygotowując się do tego tematu, prowadziłem z Wiesławą Mitulską:

“Uważam, że nie ma potrzeby dokonywać wyboru między planem daltońskim a ocenianiem kształtującym. Oba podejścia uzupełniają się. Warto, by nauczyciele znali ich założenia i rozumieli sens zastosowania ich w pracy z dziećmi, a nie tylko wybierali pojedyncze techniki lub narzędzia.”

Robert SowińskiFundacja Plandaltonski.pl
Wydawnictwo SOR-MAN